مرورگر چیست؟

وب ابزاری گسترده و قدرتمند است. در طول چند دهه، اینترنت روش کار و نحوه تعامل ما با یکدیگر را تغییر داده است. این مهم است که همه به وب دسترسی داشته باشند، اما مهمتر این است که همه ما ابزارهایی را که برای دسترسی به وب و اینترنت استفاده می کنیم، درک کنیم. ما هر روز از مرورگرهای وب مانند موزیلا فایرفاکس، گوگل کروم، مایکروسافت اج و سافاری اپل استفاده می کنیم، اما آیا می دانیم که این برنامه ها چه هستند و چگونه کار می کنند؟

مرورگر وب چیست؟

مرورگر وب یا Web browser یک برنامه کاربردی است که راهی برای مشاهده و تعامل با تمام اطلاعات موجود در اینترنت را فراهم می کند. که شامل صفحات وب، فیلم ها و تصاویر می شود. یک مرورگر وب شما را به هر نقطه از اینترنت می برد و به شما امکان می دهد متن، تصاویر و ویدیو را از هر کجای دنیا ببینید. امروزه بسیاری از مردم از مرورگرهای وب برای دسترسی به اینترنت استفاده می کنند و تقریباً به عنوان یک ابزار ضروری در زندگی روزمره آنها دیده می شود.

مرورگر وب چگونه کار می کند؟

یک مرورگر وب شما را به هر جای اینترنت می برد. اطلاعات را از سایر قسمت های وب بازیابی می کند و آن را روی دسکتاپ یا دستگاه تلفن همراه شما نمایش می دهد. اطلاعات با استفاده از پروتکل انتقال ابرمتن(HTTP)، که نحوه انتقال متن، تصاویر و ویدئو در وب را مشخص می کند، منتقل می شود.

بنابراین هدف یک مرورگر وب، استخراج محتوا از شبکه جهانی وب یا از حافظه محلی و نمایش آن در دستگاه کاربر است. این فرآیند زمانی آغاز می شود که کاربر یک آدرس اینترنتی (URL) مانند https://rayantoos.ir را در مرورگر وارد کند. بعد از آن مرورگر وب داده ها را از یک سرور متصل به اینترنت دریافت می کند، از نرم افزاری به نام موتور رندر برای ترجمه آن داده ها به متن و تصویر استفاده می کند. این داده ها به زبان نشانه گذاری فرامتن HTML یا (Hypertext Markup Language) نوشته شده اند و مرورگر وب این کد را می خوانند تا آنچه را که در اینترنت می بینیم، می شنویم و تجربه می کنیم، ایجاد کنند.

هر صفحه وب، تصویر و ویدیو دارای آدرس اینترنتی (URL) منحصر به فرد خود است که به عنوان آدرس وب نیز شناخته می شود. صفحات وب معمولاً حاوی پیوندهایی (هایپرلینک ها – Hyperlinks) به صفحات و منابع دیگر هستند. هر پیوند حاوی یک URL است و هنگامی که روی آن کلیک یا ضربه بزنید، مرورگر به منبع جدید هدایت می شود. آدرس وب به مرورگر می گوید که در کجا به دنبال هر موردی که در html توضیح داده شده است بگردد.

تاریخچه مرورگر وب

اولین مرورگر وب به نام WorldWideWeb در سال 1990 توسط تیم برنرز لی(Tim Berners-Lee) ایجاد شد. او سپس نیکولا پلو(Nicola Pellow) را برای نوشتن مرورگر حالت خطی، که صفحات وب را در پایانه های گنگ نمایش می داد، استخدام کرد. نام آن مرورگر به Nexus تغییر کرد تا از سردرگمی با فضای اطلاعات در حال توسعه معروف به World Wide Web جلوگیری شود.

اولین مرورگر وب با رابط کاربری گرافیکی یعنی مرورگر وب Mosaic در آوریل 1993 منتشر شد و بعداً به عنوان اولین مرورگر وب شناخته شد که محبوبیت رایج را پیدا کرد. رابط کاربری گرافیکی نوآورانه آن باعث شده است تا وب جهانی برای افراد عادی بیشتر وراحت تر در دسترس باشد. این به نوبه خود جرقه رونق اینترنت در دهه 1990 را زد، زمانی که وب با سرعت بسیار سریع رشد کرد. Marc Andreessen، رهبر تیم Mosaic، شرکت خود را به نام Netscape راه‌اندازی کرد و مرورگر Netscape Navigator که تحت تأثیر موزائیک(Mosaic) ساخته شده بود را در سال 1994 منتشر کرد. بسیاری از ویژگی های رابط کاربری در Mosaic به Netscape Navigator منتقل شدند. Navigator به سرعت به محبوب‌ترین مرورگر تبدیل شد.

مایکروسافت اینترنت اکسپلورر را در سال 1995 معرفی کرد که منجر به جنگ مرورگر با نت اسکیپ شد. در عرض چند سال، مایکروسافت به دو دلیل موقعیت مسلط در بازار مرورگرها را به دست آورد: اینترنت اکسپلورر را با مایکروسافت ویندوز، سیستم عامل محبوب همراه کرد و این کار را به عنوان یک نرم افزار رایگان و بدون محدودیت در استفاده انجام داد. سهم بازار اینترنت اکسپلورر در اوایل دهه 2000 به بیش از 95 درصد رسید. در سال 2015، مایکروسافت اینترنت اکسپلورر را با Edge برای انتشار ویندوز 10 جایگزین کرد.

در سال 1998، نت اسکیپ چیزی را راه اندازی کرد که به بنیاد موزیلا تبدیل شد تا یک مرورگر جدید با استفاده از مدل نرم افزار منبع باز ایجاد کند. این اثر به مرورگر فایرفاکس تبدیل شد که اولین بار توسط موزیلا در سال 2004 منتشر شد. سهم بازار فایرفاکس در سال 2010 به 32 درصد رسید.

اپل مرورگر سافاری خود را در سال 2003 منتشر کرد. سافاری مرورگر غالب در دستگاه های اپل باقی می ماند، اگرچه در جاهای دیگر محبوبیت پیدا نکرد.

گوگل مرورگر کروم خود را در سال 2008 معرفی کرد، که به طور پیوسته سهم بازار را از اینترنت اکسپلورر گرفت و در سال 2012 به محبوب ترین مرورگر تبدیل شد. کروم از آن زمان تاکنون مرورگر محبوب و پراستفاده تر بوده است.

از اوایل دهه 2000، مرورگرها قابلیت های HTML، CSS، جاوا اسکریپت و چندرسانه ای خود را بسیار گسترش داده اند. که یکی از دلایل فعال کردن وب سایت های پیچیده تر، مانند برنامه های تحت وب، بوده است. عامل دیگر افزایش قابل توجه اتصال پهنای باند است که مردم را قادر می سازد به محتوای داده سنگین تر مانند پخش ویدئو دسترسی داشته باشند که در دوران مودم های dial-up امکان پذیر نبود.

ویژگی های رایج مرورگر وب

مرورگرهای وب ویژگی های مشترک زیادی دارند. آنها به طور خودکار تاریخچه مرور کاربران را ثبت می کنند، مگر اینکه کاربران ویژگی تاریخچه مرور(browsing history)خود را خاموش کنند یا از حالت خصوصی( Private mode) بدون ثبت استفاده کنند. مرورگرها همچنین به کاربران اجازه می‌دهند تا بوکمارک ها(bookmarks) را تنظیم کنند، مرورگر را با برنامه‌های افزودنی مانند پلاگین ها و افزونه ها(extensions) سفارشی کنند، و می‌توانند رمزهای عبور کاربر را مدیریت کنند.

قسمت های مختلف مرورگر وب

اکثر مرورگرها دارای ویژگی های مشترک رابط کاربری مانند موارد زیر هستند:

نوار آدرس بار وب: که به کاربران اجازه می دهد آدرس وب را وارد کرده و از یک وب سایت بازدید کنند.
دکمه های Back و forward: که کاربر را به صفحه قبلی یا بعدی که در آن بوده می برد.
دکمه Refresh: دکمه ای که می تواند برای بارگذاری مجدد یک صفحه وب استفاده شود.
دکمه Stop: دکمه ای که باعث می شود وب ارتباط خود را با سرور وب قطع کند و بارگذاری صفحه را متوقف کند.
تب ها – Tabs: که به کاربران اجازه می دهد چندین وب سایت را در یک پنجره باز کنند.
بوکمارک ها Bookmarks: یا همان نشانک ها که به کاربر اجازه می‌دهد تا وب‌سایت‌های خاصی که از قبل نشان کرده را انتخاب و باز کند.

کش مرورگر چیست؟

کش مرورگر (Browser cache) یک مکانیزم است که در مرورگرها استفاده می‌شود تا برخی اطلاعات و منابع وب را ذخیره و نگهداری کند. یعنی منابع صفحات وبی که شما از آنها بازدید می کنید.

کش مرورگر چه کاری انجام می دهد؟

وقتی شما یک صفحه وب را بارگیری می‌کنید، مرورگر اطلاعاتی مانند تصاویر، فایل‌های CSS و JavaScript، صفحات HTML و سایر منابع وب را دریافت می‌کند.
بعد از دریافت این منابع، مرورگر آن‌ها را در حافظه کش خود ذخیره می‌کند. وقتی شما به صفحه‌ای مشابه مجدداً دسترسی پیدا می‌کنید، مرورگر به جای دریافت مجدد منابع از سرور، این بار از حافظه کش مرورگر استفاده می‌کند . این باعث کاهش زمان بارگیری صفحات و سرعت عملکرد مرورگر می‌شود.

به عنوان مثال، وقتی شما یک وبسایت را باز می‌کنید و تصاویر آن را بارگیری می‌کنید، تصاویر در حافظه کش مرورگر ذخیره می‌شوند. در دفعات بعدی که به همان وبسایت دسترسی می‌یابید، مرورگر می‌تواند تصاویر را از حافظه کش بخواند و نیازی به دریافت مجدد آن‌ها از سرور ندارد.

به طور خلاصه، مرورگرها معمولاً مواردی را که به عنوان “دارایی های ثابت” (static assets) شناخته می شوند -فایل ها و قسمت هایی از یک وب سایت که از بازدید به بازدید دیگر تغییر نمی کنند، در حافظه کش مرورگر ذخیره می کنند. این که چه چیزی را در حافظه کش مرورگر نگه دارید و مدت زمان آن را وب سایتی که از آن بازدید می کنید، تعیین می کند. برخی از دارایی‌ها ظرف چند روز از دستگاه شما حذف می‌شوند در حالی که برخی دیگر ممکن است تا یک سال در حافظه کش مرورگر شما باقی بمانند.

اگر کش مرورگر در دستگاه‌های کاربران آخرین نسخه فایلهای سایت مورد بازدید را نداشته باشند، نسخه‌های قدیمی فایل‌های ذخیره‌شده، انواع مشکلات در بازدید از آن سایت را برای آنها ایجاد می‌کنند. که مشکلاتی مانند قالب‌بندی نامناسب، جاوا اسکریپت شکسته و تصاویر نادرست تنها چند مورد هستند.

با این حال، اگر یک سایت فقط در یکی از دستگاه های شما خراب باشد و مشکلی داشته باشد اما در دستگاه دیگر شما یا دستگاه کاربر دیگری بدون مشکل باشد باید اقدام به پاک کردن کش مرورگر خود کنید.

سوالات متداول

آیا پاک کردن کش مرورگر مشکلی ندارد؟

خیر، اگر حافظه پنهان و فایل‌های موقت اینترنت مرورگر خود را مرتباً پاک می‌کنید، این کار به اجرای بهینه رایانه یا دستگاه شما کمک می‌کند—و انجام این کار می‌تواند به رفع برخی مشکلات مانند کندی بارگذاری وب‌سایت یا اشکال قالب‌بندی در یک صفحه وب کمک کند.

کش مرورگر از کدام حافظه استفاده می کند؟ حافظه RAM یا هارد دیسک؟

کش مرورگر معمولاً از دو منبع مختلف برای ذخیره اطلاعات استفاده می‌کند: حافظه RAM (حافظه نهان) و هارد دیسک.
اطلاعات کش شده از صفحات وب در ابتدا در حافظه RAM ذخیره می‌شوند. حافظه RAM سریعترین و مستقیم‌ترین منبع دسترسی برای مرورگر است و اجازه می‌دهد تا منابع وب را سریعتر بارگیری کند.
با این حال، اگر حجم اطلاعات کش شده زیاد شود و حافظه RAM به طور کامل پر شود، مرورگر ممکن است از هارد دیسک نیز استفاده کند. در این صورت، بخشی از کش مرورگر روی هارد دیسک (معمولاً در پوشه‌های مخصوصی مانند مسیر کش مرورگر) ذخیره می‌شود. این اطلاعات در هنگام نیاز به حافظه RAM بازخوانی می‌شوند.
مزیت استفاده از هارد دیسک برای ذخیره کش، قابلیت ذخیره سازی حجم بزرگتری از اطلاعات است که در صورت نیاز می‌توانند از حافظه RAM پر شده به هارد دیسک منتقل شوند. اما زمان دسترسی به اطلاعات از هارد دیسک کمی طولانی‌تر است نسبت به حافظه RAM، به همین دلیل استفاده از حافظه RAM به عنوان اولین منبع برای ذخیره کش اطلاعات مرورگر ترجیح داده می‌شود.